Home

Klaas van der Zwaag, hoofdredacteur Protestants Nederland

Rome in het spanningsveld tussen traditie en vernieuwing

Protestantisme, links en rechts, stelt Vaticaan voor nieuwe uitdagingen

Terwijl honderd jaar geleden de Rooms-Katholieke Kerk in opmars was en allerwege gesproken werd van het ‘roomse gevaar’, lijkt Rome met name in de westerse landen op zijn retour. Dat Rome alles van bovenaf kon dicteren, door de ene paus, is voorbij. Het Vaticaan stimuleert momenteel een zogeheten “synodaal proces”: de hiërarchie wil weten wat er op het grondvlak leeft, zo lezen we in het nieuwe nummer van Protestants Nederland dat volgende week donderdag verschijnt. Dat levert ondertussen wel een spanning op tussen enerzijds de steeds mondiger wordende leken en anderzijds de antwoorden die Rome put uit haar eeuwenlange traditie. Het synodaal proces moet volgend jaar uitmonden in een wereldwijde bisschoppensynode in Rome. Het merkwaardige is dat Rome nu meer opkomt voor de traditionele waarden van huwelijk en seksuele moraal en zich meer houdt aan de Heilige Schrift dan de vaak liberaal geworden protestanten. Conservatieve katholieken waarschuwen nu voor een protestantisering (!) van Rome. Heeft het protestantisme een verdachte klank gekregen?

De prominente plaats van Maria en de heiligen bij Rome was bij protestanten altijd verdacht. Men kon zich immers rechtstreeks tot Christus wenden en had daarvoor de bemiddeling van tussenpersonen niet nodig. Was het aanroepen van hen niet afgoderij? Maar eren ook protestanten niet hun kerkhistorische grootheden en maken zij ook niet steeds meer gebruik van het beeld in de geloofsoverdracht en verkondiging van het Woord?

Hoe we Rome waarderen, daarover verschillen de meningen onder protestanten anno 2022. Leonardo de Chirico vindt dat Rome “dezelfde woorden” spreekt als de Reformatie, maar het gaat om “verschillende werelden”, zo luidt de veelzeggende titel van zijn boek. De Chirico is directeur van het Reformanda-Initiative, dat evangelische leiders wil toerusten om het rooms-katholicisme beter te begrijpen en ermee om te gaan. Rome heeft al een dusdanig geolied zelfregulerend evenwicht bereikt dat het op meer dan één tafel tegelijk kan spelen zonder het algehele kader te veranderen.

Arjan Plaisier, de voormalige scriba van de Protestantse Kerk in Nederland, ziet het tegenovergestelde. Ja, tussen Rome en Reformatie zijn soms ingrijpende verschillen, maar zouden we beide geloofsgemeenschappen ook niet mogen zien als een tweesporenbeleid van de Heere van de kerk? We leven nu in een post-christelijke tijd, de tijd van de Apocalypse, met als prangende vraag óf er wel een kerk is en of we ons wel een kerkscheuring kunnen permitteren. “Brengt God ons in dit tijdsgewricht juist niet samen?”

Onder protestanten is Antoine Bodar vrijwel zeker de bekendste katholiek. Zijn lezingen en boeken trekken ook in de gereformeerde gezindte toehoorders en lezers. Regelmatig heeft hij zich uitgesproken over de oecumene, waarvoor hij vooral mogelijkheden ziet tussen orthodox protestanten en orthodox katholieken. Over hem is onlangs een biografie verschenen waaraan in dit nummer aandacht wordt besteed door Christa Boerke.

Protestants Nederland maakt zich op voor een honderdjarig jubileum in april. We willen dit vieren met een conferentie en een glossy. Dat kost het nodige geld, zoals u zult begrijpen. Wilt u daaraan bijdragen met een extra gift? We hebben het hard nodig om het jubileum luister bij te zetten. Het doel is het zeker waard!

Thema volgend nummer:

Naastenliefde. Oog voor de ander in een zelfzuchtige wereld