December 2020

Lees het hoofdartikel

De inhoud:

“KERKEN ZAGEN HOLOCAUST ALS GODS OORDEEL OVER JODENDOM”

Kan de kerk anno 2020 verantwoordelijk gesteld worden voor de manier waarop in het verleden over Jodendom werd gedacht en geschreven? Feit is dat met een beroep op de Bijbel kerkelijke leiders een totale uitroeiing van het Joodse volk rechtvaardigden. De kerk is immers in plaats van Israël gekomen, zo werd breed in reformatorische kerken geleerd.

KOOPMANS SPRAK KLARE TAAL IN TIJD VAN MISPLAATSTE NEUTRALITEIT

Bij de recente herdenking van de Kristallnacht is veel aandacht uitgegaan naar de schuldbelijdenis die bij die gelegenheid vanuit vele kerken geklonken heeft in de richting van het Joodse volk vanwege de gebrekkige houding voor, tijdens en na de bezetting. Naast dankbaarheid voor dit initiatief, klonken er ook vragen: waren het ook juist niet de kerken die tijdens de vervolging van de Joden voor de Joden in de bres sprongen?

EINDE AAN DE NALATIGHEID?

Ik twijfel niet aan de goede bedoelingen van onze Protestantse kerkelijke leiders. Maar overtuigend is het vooralsnog allemaal niet. De belijdenis in de geschiedenis nalatig te zijn geweest tegenover Joden heeft veel te lang op zich laten wachten. Bovendien is het de vraag of Joden vanaf nu wel op de kerken kunnen rekenen.

‘NU RAKEN ZE GODS OOGAPPEL AAN…’

De beruchte Kristallnacht, de nacht van 9 op 10 november 1938, ging niet aan hervormde predikanten in het oosten van Nederland voorbij. Enkelen van hen, onder wie dr. H. Berkhof, zagen de dag daarop de nog nasmeulende synagoge in Neuenhaus. Dankzij intensieve contacten met Duitse predikanten werden zij al vroeg bij de verschrikkingen van het nazisme bepaald.

OPDRACHT CHRISTEN: WEES NIET HOOGGEVOELEND, MAAR VREES EN BID!

In menige reformatorische kerkdienst werd zondag 15 november schuld beleden vanwege de houding van de kerken ten opzichte van de Joodse medeburgers vóór, tijdens en na de bezettingsjaren ‘40-’45. Een week eerder erkende de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) bij monde van scriba dr. R. de Reuver publiekelijk haar schuldige nalatigheid en tekortkoming tegenover de Joodse gemeenschap.

BIJBEL GAAT VOORAL IN STILTE, GEBED EN MEDITATIE OPEN

Biddend en meditatief de Schrift lezend, dat was de hervormde theoloog dr. A. van Brummelen ten voeten uit. Hij was voluit gereformeerd, maar ontleende ook belangrijke inzichten aan roomskatholieke en ethische tradities. Opdat de Schrift des te meer in de ziel en de gemeente zou opbloeien.

“GOD KAN ALLEEN NAAR BENEDEN KIJKEN”

Een van de klassieke werken van de Reformatie voor de adventstijd is de uitleg van het Magnificat van Martin Luther.1 Wat waren de omstandigheden waarin hij zich zette aan het “verdeutschen” en “auslegen” van Maria’s lofzang? En hoe belangrijk is volgens Luther de moeder van Jezus in de heilsgeschiedenis?

KUYPER ZETTE KUNST EN CULTUUR OPNIEUW OP DE KAART

Na drie eeuwen stilte over kunst op het theologische gereformeerde erf was daar opeens Abraham Kuyper, wiens grote verdienste het was dat hij kunst opnieuw op de kaart zette. De sobere kerken van zijn tijd hadden witgekalkte muren en het op de harde banken neerzittende kerkvolk was wereldmijdend en acultureel. Maar was dat altijd zo geweest? Of was dit een mystieke en puriteinse vertekening van de opstelling van Calvijn?